Onzichtbare Inkt

Drie dichters in chronologische volgorde, die mij aanspraken .

Wat hebben die drie dichters mij te bieden’?
Han Shan zegt in de Nederlandse en de Engelse vertaling:
Degene die door een ander wordt bedrogen,
Die lijkt op de sjalotten in mijn tuin:
Daar wordt wel elke dag wat afgesneden,
Maar desondanks gaat er de groei nooit uit!

Whwn I see a man being abused by others,
I think of the leek growing in the garden.
Day after day men pull of the leaves,
But the heart it was born with stays the same

Shakespeare beroemde monoloog to be, or not to be, die als volgt begint:

To be, or not to be, that is the question:
Whether ‘tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles
And by opposing end them.

Hamlet werpt de vraag op of het beter is je kwellingen te ondergaan of ze te bestrijden tot het einde.
Maar als je de context kent waarin hij dit zegt besef je dat dat einde ook zijn einde zal zijn. To be or not to be, betekent leven of sterven.

De laatste drie regels van het onderstaande gedicht van H.M. van Randwijk staan op het verzetsmonument aan het Weteringplantsoen in Amsterdam:
een volk dat voor tirannen zwicht,
zal meer dan lijf en goed verliezen,
dan dooft het licht.

De volledige tekst:
Allen, die hier tesamen zijn,
de levenden, de doden,
de handbreed, die ons scheidt, is klein,
wij zijn tesamen ontboden voor het gericht …

Gedenk de liefste, die hier ligt,
de broeder, vrind of vader,
maar gun Uw ogen wijder zicht,
aanzie het land en alle mens tegader,
hoor dit bericht:

Wij staan tesaam voor het gericht
voor goed of kwaad te kiezen,
een volk dat voor tirannen zwicht,
zal meer dan lijf en goed verliezen,
dan dooft het licht.

Wat is nu het verband tussen die drie opvattingen?
Han Shan heeft het over de boeddhistische concentratie op het innerlijke wezen, wat (als je de juiste levenshouding ontwikkelt,) niet aangetast wordt door de uiterlijke wereld.

Hamlet verenigt alsik het goed zie vluchten en vechten.

Van Randwijk wijst op op de ethische verplichting , die hij uit het christendom put, die nog zwaarder weegt dan het persoonlijke verlies.

Verdragen die drie visies elkaar?
Ik denk van wel als je twee lagen van je persoonlijkheid onderscheidt.
De buitenlaag, die gericht is op de wereld om je heen en die van je verwacht dat je op de  dan en daar gangbare wijze reageert.
De binnenlaag die met je karakter verbonden is, die reflecteert, toetst wat je deed en wat je niet deed.

Dat is de laag die Han Shan het belangrijkste vindt, maar hij heeft zich dan ook teruggetrokken. Hij redt daar mee zijn ziel. Maar redt hij daar mee zijn naasten?
Toch kan het helpen van zijn recept te proeven.

Hamlet wordt verteerd door zijn woede en wraakgevoelens en die bepalen tenslotte zijn handelen.

Van Randwijk maakt het handelen ondergeschikt aan de interne dialoog, en als die eerlijk gevoerd wordt, zal de ethiek de doorslag geven. Dat denk of hoop ik tenminste.

Heine en Kopland

Twee gedichten waarin een man gevoelens rond een meisje dat later een vrouw zal worden, of al werd beschrijft.

Eerst de teksten

Heinrich Heine

: Du bist wie eine Blume

Du bist wie eine Blume,
So hold und schön und rein;
Ich schau’ dich an, und Wehmuth
Schleicht mir in’s Herz hinein.

Mir ist, als ob ich die Hände
Auf’s Haupt dir legen sollt’,
Betend, daß Gott dich erhalte
So rein und schön und hold.

Rutger Kopland: Vertrek van dochters
Uit: Geluk is gevaarlijk 1998, Rainbow Essentials

Ze moesten inderdaad gaan, ik had het gezien
aan hun gezichten die langzaam veranderden
van die van kinderen in die van vrienden,
van die van vroeger in die van nu.

En gevoeld en geroken als ze me kusten,
een huid en een haar die niet meer voor mij
waren bedoeld, niet zoals vroeger,
toen we de tijd nog hadden.

Er was in ons huis een wereld van verlangen,
geluk, pijn en verdriet gegroeid, in hun
kamers waarin ze verzamelden wat ze mee
zouden nemen, hun herinnering.

Nu ze weg zijn kijk ik uit hun ramen en zie
precies datzelfde uitzicht, precies die
zelfde wereld van twintig jaar her,
toen ik hier kwam wonen.