Onzichtbare Inkt

Het boek is af, Nou ja, het boekje is af.
Het in december 2014 aangekondigde geschrift heet inderdaad “Wat doen we hier eigenlijk?” en als het gedrukt zou worden dan zou het omslag er ongeveer zo uitzien:

Maar het wordt niet gedrukt. Het is een boomvriendelijk e-boek geworden.
Daarover verderop meer.

In de vraag die in de titel gesteld wordt, slaat het we op ons allemaal. Op de mens, ook bekend als homo sapiens. En met hier is bedoeld op aarde. En uit de twee afbeeldingen hierboven kan je afleiden dat het niet alleen maar over vandaag of gister gaat.

Oudere mensen met een religieuze achtergrond zal die vraag bekend in de oren klinken.
Zij kennen hem uit de catechismus in de bewoording “Waartoe is de mens op aarde?”

Het is een belangrijke vraag, maar hij wordt hier niet vanuit een religieus , maar vanuit een humanistisch perspectief bezien.
Ethisch verschillen die twee levensbeschouwingen niet zo veel van elkaar, maar wat wel verschil maakt is of je vanuit een voltooide schepping denkt, of vanuit de evolutie waarin de mens een hoofdstuk is dat nog maar net begonnen is en nog lang niet af is.

Nu was de evolutie tot aan het ontstaan van de mens een geschiedenis van levensvormen waarin voortdurend alleen die mutaties overbleven die het best met de veranderingen in de omgeving om konden gaan.

Maar nu hebben we te maken met een levensvorm die steeds meer veranderingen in zijn leefomgeving veroorzaakt.
Dat roept vragen op over de toekomst van onze soort en die van de overige levensvormen op deze planeet. Ieder van ons speelt maar een ongelooflijk korte tijd een rol in deze ontwikkeling, maar als soort beschikken we over een cultuur waarmee we kennis inzicht en opvattingen doorgeven en waarmee we onze tijdelijkheid overwinnen.
Die cultuur staat ons bij onze geboorte in principe ter beschikking, en hij zal aan het eind van ons leven een andere inhoud hebben.
Dit perspectief kan je antwoord op de vraag waarom wij hier zijn kleuren.

Goed dit is dus het thema van het boekje.

Om een indruk te geven van de stijl, volgt hier de tekst van de inleiding:

Je gaat heel anders tegen je eigen leven aankijken wanneer je je realiseert dat je een afstammeling bent van een lange, lange reeks mensen die lang vóór jou geleefd hebben.
Als je toevallig een Europeaan bent dan heb je waarschijnlijk twee tot vier procent van je genetische bouwstenen te danken aan een Neanderthaler of Neanderthaalse. En nog niet eens de eerste de beste, maar een die in elk geval oud genoeg is geworden om zich voort te planten.
Maar zij, en ook die andere vroege mensen (die van de familie Sapiens), die langs kwamen, waren niet je éérste voorouders.
Het begon allemaal bij die wonderbaarlijke wezens die de dageraad van het denken aan de duisternis ontworstelden, die net zo lang doorstotterden tot er taal uit hun mond kwam, die het vuur temden en die langzamerhand leerden dat die ander er eentje was waar je je niet voortdurend tegen hoefde te beschermen, maar dat je daar samen dingen mee kon doen die je in eentje nooit zouden lukken.
Ouders waar je trots op kunt zijn.
Hoe langer je hier over nadenkt hoe meer kleuren het gevoel krijgt dat je overkomt.
Verbazing, een gevoel van bedremmeldheid ook. Zoiets van jeetje, was dat allemaal nodig om mij op de wereld te zetten? Hoeveel sabeltandtijgers moesten er ontweken worden, hoeveel valpartijen overleefd, hoeveel vijanden ontvlucht? Hoeveel keer moesten juist die twee elkaar treffen, om tot jouw geboorte te leiden?
En als je daar ontvankelijk voor bent, kan het je overkomen dat je gevoel van ontzag overgaat in een niet precies te omschrijven gevoel van dankbaarheid jegens al diegenen vóór jou.
Mocht het daarbij blijven, dan zouden we kunnen volstaan met in onze gedachten een monumentje op te richten, of een ritueel te bedenken waarmee we onze schatplichtigheid tot uitdrukking brengen.
Maar als Homo Sapiens kom je daar niet mee weg, want onze logica wijst er onverbiddelijk op dat de tijdlijn niet ophoudt bij het moment wat we beleven. Ons nu, onze tijd, is een venster, waar de tijd (en het leven, waarin de tijd zijn beleving vindt) doorheen stromen. En zodra we ons dat realiseren, kan de vraag waarheen niet meer ontweken worden.
Natuurlijk kennen we allemaal wel een Homo Iets Minder Sapiens die zal zeggen ‘Da’s na mijn tijd, dat boeit me niet’. Maar die lezen dit soort boeken toch niet, dus daar hoeven we hier in elk geval niet op in te gaan. Het is natuurlijk wat anders als mensen waar je in je persoonlijke leven mee te maken hebt, met zulke frasen aankomen.
Een onthutsende, voor anderen misschien eerder inspirerende, maar in ieder geval prikkelende conclusie waartoe dit kan leiden is dat wij in zekere zin de Neanderthalers in de ogen van de toekomstige mens zullen zijn.

Je gaat ook heel anders tegen je eigen leven aankijken wanneer je je realiseert dat alle atomen waaruit jij en alle andere levende wezens en alle materie om je heen bestaat al kort na de oerknal is ontstaan, en sindsdien vrijwel onveranderd (zij het in verschillende verbintenissen) hebben voortbestaan.
Het is dus eerbiedwaardig historisch materiaal, waar we uit bestaan. Het calcium in jouw botten is dus ook al zo’n 13,8 miljard jaar lang calcium en het maakte misschien onlangs nog (zeg amper twee eeuwen geleden) deel uit van de metselspecie van een oud postkantoor ergens in de provincie Utrecht. Het kwam daarna door erosie of menselijk ingrijpen wellicht in de bodem terecht waar het opgenomen werd door het gras dat door een koe, die door de boer Klara werd genoemd, werd opgegeten. En laat die melk van Klara nu gedronken zijn door dat schattige baby’tje, dat opgroeide tot jouw over over over grootmoeder.
Maar omdat we, zoals we weten stof zijn en dus ook t.z.t. tot stof zullen wederkeren, is het best mogelijk dat calcium uit dat gewricht waar je je laatste jaren zo’n last van had ooit nog eens terecht komt in de hand van iemand die, met die hand (dus mede dank zij voorheen jouw calcium) heel mooi kan schilderen.
Een postkantoor zit er voor jouw stof helaas niet meer in.
Wat er gebeurt is dus eigenlijk precies het tegenovergestelde van wat de mensen die in reïncarnatie geloven denken:
Er is niet een eeuwige ziel die van de ene tijdelijke materiële vorm naar de andere verhuist, maar een eeuwige materie waarvan delen tijdelijk kunnen dienen als huisvesting voor een persoonlijk bewustzijn.
Een persoonlijk bewustzijn dat eveneens tijdelijk is, maar onderdeel is van een bewustzijnsstroom die zo oud is als het menselijk denken.
Je gaat dus heel anders tegen je eigen leven aankijken als je dit doet in het perspectief van de eeuwigheid ofwel sub specie aeternitatis zoals Spinoza dat noemde.
Heeft dit nu praktische consequenties?
Niet voor alle beslissingen die je in het dagelijks leven neemt, maar toch nog wel voor verrassend veel beslissingen die tamelijk alledaags zijn en daardoor ten onrechte onbelangrijk lijken.
Voor de volgende aspecten van je leven kan het nuttig zijn er vanuit dit grote perspectief naar te kijken.

• Het helpt je de moedeloosheid te bestrijden, die je kan overvallen als je geconfronteerd wordt met gruwelijkheden die veraf of dichtbij op de wereld begaan worden.
• Het geeft je inzicht in de tijd die de mensheid blijkbaar nodig heeft om een harmonieuze en duurzame samenleving te ontwikkelen.
• Het inspireert je na te denken over de richting waarin de mensheid zich zou kunnen en misschien wel zou moeten ontwikkelen.

We kunnen als we dit beeld voor ogen hebben, bedenken welke concrete stappen we zelf kunnen nemen om die betere wereld te creëren en welke ideeën daarover we met onze omgeving zouden moeten delen om deze in een dialoog te toetsen.
Maar na dit alles en daarna voor alles:
Het helpt je de zin van jouw leven te ontdekken en een antwoord te vinden op de beroemde vraag, ‘waartoe is de mens op aarde’.
We gaan kijken hoe dit werkt, en waar we dan terecht komen.
Wil je weten wat er verder in staat, dan kan je via deze link Wat doen we her eigenlijk een exemplaar in MSWord formaat ophalen en het via deze link  in .epub formaat downloaden.

En oh ja, als je na lezing wilt reageren: Ik heb tot nu toe alle reacties ongewijzigd op mijn blog gepubliceerd.