Onzichtbare Inkt

Na de operatie waarbij wat titanium aan mijn gestel werd toegevoegd is de onderste helft van een been nog gevoelloos.
Vijf tenen kijken mij nieuwsgierig aan uit hun gipsen bedding, maar ik kan ze er niet toe bewegen zich te bewegen.
Het is de tweede keer dat ik zoiets ervaar.
De eerste keer was het héle been veranderd in een aan mij verbonden ding dat er net zo uitzag als het been dat zich eerst daar bevond. Ik kon het ding aanraken en mijn hand signaleerde “beenvormig voorwerp hier” maar er was geen been dat een hand voelde.
Dat ervaren mensen met een dwarslaesie dus, en er kwam weer een dimensie bij aan mijn begrip van vervreemding.

Maar later op de dag en de nacht die er op volgde, beleefde ik een paar keer een nieuwe ervaring.
Een ervaring die ik niet goed kan beschrijven in bestaande bewoordingen. Maar ik ga proberen er zo dicht mogelijk bij in de buurt te komen.

Ik zou het woord voor-gevoel gebruiken als dat al niet in een andere betekenis in gebruik was. Want wat we daar mee aanduiden is een gevoel of gedachte over iets wat nog niet daar is.
Hier betekent gevoel iets anders dan een fysieke gewaarwording. Maar het is opmerkelijk dat we, als we niet zo zeker zijn van de legitimiteit van die gedachte of dat gevoel dat we dan in de taal verijzen naar de lagere regionen van het lichamelijke
We spreken over een onderbuikgevoel of gut feeling, of voelen het aan ons water.

Maar wat gebeurde er nu in dat ziekenhuisbed?
Op een bepaald moment was er een gewaarwording van mijn enkel. Een gewaarwording die nog geen gevoel was. Ik voelde niet mijn enkel, maar de aanwezigheid van mijn enkel.
Het komt in de buurt van wat je merkt kort voor het begin van het ochtendgloren bij een bedekte hemel,als je nog niet kunt zien waar de hemel ophoudt en de horizon zich begint af te tekenen.
Het is een tinteling, een gevoel wat nog niet helemaal ontwaakt is. Een gewaarwording in statu nascendi.
Misschien waren er wel een paar neuronen uit de enorme voorraad die we in reserve hebben die zich nog iets verder moeten ontwikkelen om met dit soort nieuwe ervaringen om te gaan.
Toen geleidelijk andere delen  va mijn voet ontwaakten kwam die voor-melding weer eerst.

Toen ik hier over door mijmerde kwam ik op een verrassende gedachte.
Zoals uit mijn blog blijkt ben ik gefascineerd door de mogelijke volgroeide mens.
Want als wij dachten dat wij deel uitmaakten van een volmaakte mensheid, zouden we net zulke zelfgenoegzame ijdeltuiten zijn als middeleeuwers die het zelfde dachten.
In al mijn bespiegelingen over een rechtvaardige en liefdevolle samenleving, heb ik me eigenlijk vrijwel alleen maar bezig gehouden met de maatschappelijke en ruimtelijke ordening van de maatschappij in de verwachting dat die zou leiden tot een vreedzame ‘family of men’.

Maar nu ineens, door die veronderstelling van neuronen in opleiding, besprong mij het idee van een verdere ontwikkeling van onze zintuigelijkheid.
Als je het traject bekijkt dat we hebben afgelegd sinds wij nog slechts mensachtigen waren, dan is naast de verbluffende ontwikkeling die ons bewustzijn heeft doorlopen – in elk geval door mij – weinig aandacht besteed aan de ontwikkeling van ons gevoel.

Vormen van empathie zien we al bij sommige diersoorten, maar bij sommige exemplaren van de soort mens zien we dat al zo ver kan gaan dat die tot zelfopoffering leidt.
Wat eveneens een fascinerend verschijnsel is, is dat we evenals primaten en enkele andere diersoorten blijkbaar spiegelneuronen hebben.
Die zorgen er onder andere voor dat wij automatisch zelf hap bewegingen maken als we ons kindje voeren. of dat je wanneer je de voeten van je geliefde masseert je zo ontspant dat je zelf acuut slaperig wordt.
Dat je een soort echo voelt van wat degene die je met aandacht of liefde aanraakt zal voelen. Weliswaar niet met die zelfde intensiteit, maar als een vage afbeelding er van.
Hebben we hier misschien te maken met een vorm van sensitiviteit die zich bij de mens aan het ontwikkelen is?

Evolutionaire ontwikkelingen gaan langzaam, dus we zullen het zelf niet meemaken.
Maar laten we een gecontroleerd dromen, wat het evolutionaire voordeel zou zijn van zo’n toenemende intersensitiviteit  om het maar een naam te geven.
Dan is het misschien nuttig om niet alleen na te denken over de vraag welke maatschappelijke ordening ons het beste stimuleert om goede mensen te zijn, maar hoe we onze soort misschien kunnen helpen die faculteiten te ontwikkelen waardoor we zo voor komen dat we elkaar uiteindelijk zullen kennen van aangezicht tot aangezicht.

Als het inderdaad, zoals sociaal georiënteerde groeperingen al lang veronderstellen, een evolutionair voordeel biedt als de intersensitiviteit van mensen zich verder uitbreid zullen we naarmate die evolutionaire ontwikkeling voortschrijdt de kring van mensen die wij als onze naasten beschouwen voortdurend verwijden en zullen onze spiegelneuronen steeds vaker en steeds enthousiaster aan het werk gaan.

Een van de vroegste vormen van contact maken en met een tot dan toe onbekende persoon is een uitgestoken hand.
De naar mijn smaak wat misantrope interpretatie daarvan is:’kijk er zit geen mes in’. Maar je zou er ook in kunnen zien:
‘kijk, vijf vingers net als jij;
voel, warm net als jij’.
In meerdere films komt een scene voor waar een vrouw haar man in een gevangenis bezoekt. Ze zitten tegenover elkaar gescheiden door een glaswand en praten via een geluidsverbinding. De man houdt zijn hand met gespreide vingers tegen het glas, en zij plaatst haar hand aan de andere zijde zodat hun vingertoppen elkaar spiegelen,. En wij kijkers voelen het mee.

De handreiking is wellicht het begin van een ontwikkeling naar een schitterend wezen:

De Mens.

Met een Hoofdletter die ook een Hartletter is.